Герб
Администрация сельского поселения
Кисак-Каинский сельсовет
муниципального района Янаульский район Республики Башкортостан
Контакты
Телефоны
Email
Прочие контакты
Фактический адрес
Республика Башкортостан Янаульский район село Прогресс, ул. Центральная, 3

Юридический адрес
Республика Башкортостан Янаульский район село Прогресс, ул. Центральная, 3

Режим работы: с 8.00 до 17.30 часов
Перерыв на обед: с 12.30 до 14.00 часов
Выходной: суббота, воскресенье
Прием граждан и выдача справок: вторник, четверг

Наши реквизиты:

Наименование Администрация сельского поселения Кисак-Каинский сельсовет муниципального района Янаульский район Республики Башкортостан
Юридический и фактический адрес Республика Башкортостан Янаульский район село Прогресс, ул. Центральная, 3
Почтовый адрес 452820 Республика Башкортостан Янаульский район село Прогресс ул. Центральная, 3
ИНН 0271000879
КПП 027101001
ОГРН 1020202342126
ОКТМО 80659450
ОКПО 04278264
ОКОГУ 32200
ОКФС 14
ОКОПФ 81
ЕГРН 1020202342126
ОКОНХ 97620
Лицевой счет 02110110006
Расчетный счет 40204810600000001307
Наименование банка Отделение – НБ Республика Башкортостан г.Уфа
БИК банка 048073001
Учредительный документ Устав
Эл.адрес kk_yan@bk.ru
Руководитель Глава сельского поселения Рафиков Айдар Саритович
Управляющий делами Сахратуллина Эльвира Фаниловна

История

Администрация сельского поселения КИСАК-КАИНСКИЙ СЕЛЬСОВЕТ муниципального района Янаульский район Республики Башкортостан

В 1919 году был образован Бадряшевский сельсовет. В 1966 году его переименовали в Кисак-Каинский, 20 декабря 2005 года – в сельское поселение Кисак-Каинский сельсовет муниципального района Янаульский район Республики Башкортостан.

НЕМНОГО ИЗ ИСТОРИИ

Есть в янаульском районе место, притягивающее к себе восхищенные взгляды проезжающих. Здесь как-то по-особенному отливают золотом тугие колосья пшеницы и ржи,на просторных лугах пасутся стада. Это территория Кисак-Каинского сельского совета, объединяющего населенные пункты Кисак-Каин,Бадряш, Прогресс, Тартар и Янбарис. Уникальность этих мест состоит еще в том, что уже много лет здесь мирно сосуществуют люди разных национальностей – башкиры, русские, татары, удмурты, марийцы, казахи, киргизы. Земляки до сих пор помнят и чтят имя заставшего время образования первых колхозов Габдрахима Атнагулова, который прожил 105 лет. К нему часто обращались за советом по правовым, житейским и религиозным вопросам, поскольку он был грамотным и уважаемым человеком в округе.

На Великую Отечественную войну из Кисак-Каинского сельсовета ушди 826 человек, семеро из них – девушки. Нашему земляку Имамутдинову Магсуму Имамутдиновичу в 1945 году присвоено звание Героя Советского Союза посмертно.

Наиболее крупным был колхоз имени Сталина, переименованный в 1944 году в колхоз имени 25-летия Башкортостана. В 1951 году деревни Бадряш и Тартар объединились в коолективное хозяйство “Яна юл”. В 1958 году образовался колхоз “Ленин юлы”. Хозяйство сохранилось до сегодняшнего дня и считается одним из наиболее успешных сельскохозяйственных кооперативов в Янаульском районе.

Помимо земледелия, выращивания злаковых и овощных культур успешно осваивались пчеловодство, животноводство, птицеводство, имелись прекрасные яблоневые, смородиновые сады и малинники. Такими арбузами, как в Кисак-Каине, в послевоенное время мог гордиться не каждый колхоз Башкирии.

В начале трудового пути колхоз “Ленин юлы” имел земельную площадь 8000 га. В настоящее время земельные угодья занимают около 5818 га, из которых пахотные – 4503 га.

В 1999 году колхоз “Ленин юлы” был реорганизован в СПК “Ленин юлы”. Он состоит из четырех деревень: Кисак-Каин, Прогресс, Тартар, Янбарис. В них проживают 1569 человек, 629 хозяйств. Председателем избрали Фархутдинова Зифиля Загировича, главный агроном – Шайхатаров Альфир Сагитьянович, главный заотехник – Зиякаев Фидаил Хасанович. В кооперативе имелись 40 тракторов, 16 автомобилей, 8 комбайнов, самоходные косилки, кормоуборочная техника, автокран, пилорама, своя механическая мастерская, зерноток, зерносушилка. На двух МТФ содержались 1500 голов, в том числе 350 дойных коров, есть овцеферма на 1000 голов, имели 110 лошадей.

Гордость коллектива – люди, работавшие и работающие ныне в СПК “Ленин юлы”. Прежде всего это бывший председатель колхоза Зарипов А.А, инвалид Великой Отечественной войны, ветеран труда, трижды удостоенный золотых медалей ВДНХ. Почетное звание “Заслуженный работник сельского хозяйства РБ” присвоено механизаторам Низамову И.З. и Маликову З.М., главному заотехнику колхоза Зиякаеву Ф.К., Анварову Х.Х, трудовой стаж которого – 51 год. СПК “Ленин юлы” возглавляет Хайдаршин Валерий Фаритович.

Большое внимание в Кисак-Каинском сельсовете уделяется развитию социальной сферы. На его территории находится мечеть, работает Прогресская средняя и Кисак-Каинская основная общеобразовательные школы с преподавательским составом  из 30 педагогов, чьи уроки посещает более 200 учащихся, дома культуры в деревнях и библиотеки, лицей №101 (ранее профтехучилище), участковая больница. В населенных пунктах асфальтируются улицы, ведется постоянная работа по их благоустройству. Жители деревень пользуются природным газом и водопроводом. Главой администрации сельского поселения Кисак-Каинский сельский Совет является Ахметов Замир Ахматнурович.

Выпускники школ поступают в вузы, после окончания многие из них возвращаются в родные деревни. Имена многих выходцев из Кисак-Каинского сельского поселения знают даже за пределами нашей республики.

История населенных пунктов

 

Бадряш

 

История деревни Бадряш.

    Много лет тому назад, в наши края переселились: ГЭРЭЙ, ЕНЭЙ, УРАН – башкиры Урала.

    Во времена правления Ивана Грозного, башкир по имени Уран поехал в Москву просить землю. Он до Москвы поехал на лыжах и повез в гостинцы мед. Царь дал разрешение на землю. На земле Янаульского района образовался земля Урана. У него были двое сыновей: Ядкар и Аккуз. Ядкар построил деревню Артаул и деревню Иткинеево – Аккуз. Наши деды – наследники Урана, они и образовали деревню Бадряш, после Янаул и Уртаул.

    В деревне Бадряш в 1800 году была построена соборная мечеть. В 1902 году эту мечеть Камалетдин бай перестроил на свои деньги. В 1846 году Камалетдин бай построил себе красивый двухэтажный дом. Дом его стоял до сих дней, сперва в деревне Бадряш была школой, после того, как Бадряш переселили в поселок Прогресс, этот дом перенесли сюда и перестроили под садик.

    Медресе в Бадряше строился в 1840 годах, после медресе были в пяти местах. Два были построены отцом Камалетдин Бая Шаяхмет баем, ещё два построил Исламгали мулла и один Ситдик хэзрэт.

    В медресе учил Ситдик хэзрэт. В пяти мэдрэсэх учились около 300 детей из многих деревень. Медресе раньше приравнивался высшим учебным заведениям.

Управление деревней.

    Деревней руководил начальник деревни, его выбирали каждый год, и был ещё староста, его избирали из 6-7 деревень. Староста выполнял работу нынешнего сельсовета.

    60-70 деревень объединяли в волость. Волость была в деревне Байгузино. При волости в деревне в три года один раз избирали старшину. Ни один из них не умел читать и писать. На деловые бумаги умели ставить печать. Их дела вел писарь. После волость разделили по районам, в каждом районе были прикреплены 6-7 деревень.

    Деревенский «шуро» (нынешний сельсовет) в деревне Бадряш создан в 1919 году. В 1930-1933 годах шуро переименовано в сельский совет. И в это время в деревне был первый телефон, но этот телефон хранили под мостом, который проложен по реке Бадряш. Из деревни сельский совет переведен в деревню Кисак-Каин в 1966 году.

Культурно-просветительная работа.

    Красный уголок – единственный культурный центр, расположенный в первом медресе. Клуб в первое время расположился в амбаре Камаш бая, после расположился в доме Камаш бая. Первыми на сцене выступали Хакимов Фатих и другие. 

    В 1921 годах начинается обучение по-новому. А в 1918-1921 годах наполовину по-новому. Школа была четырехлетней.

    В 1929 году образовались колхозы. В 1937 году начальная школа преобразовывается в 7- летнюю.

    В 1962-1963 годах восьмилетняя школа опять переезжает в деревню Кисак-Каин. В деревне остается только четырехлетняя начальная школа.

    В 1944-1953 годах в деревне Бадряш был детский дом. Он находился в двухэтажном здании мечети.

                                         Дороги деревни Бадряш.

    Деревня Бадряш общался с другими деревнями только при помощи гужевых дорог. Только в 1913 году у деревни Бадряш с юга проложили железную дорогу. Работы велись вручную и при помощи лошадей. В 1916 году между Москвой и Свердловским прошли первые поезда. В деревне были два магазина, хозяевами их были оба муллы. Нужные товары для жителей привозили с Минзелов на лошадях.

                                               Первые часы.

    Первые часы в Бадряше появились около 140 лет тому назад. Увидеть эти часы ходили все от мала до велика. Их в деревню привез Шарафетдин. Часы были большими и доставали до потолка.

                                             Воинский долг.

    Как и все народы, наши жители призывались на службу. В 1874 годах в солдаты призывали очень многих. До этого из тысячи призывался только один, и ему приходилось служить 25 лет.

    Также в войне 1914 года из нашей деревни участвовали 71 человек, 27 из них погибли. Во время гражданской войны между белыми и красными велись тяжелые бои на севере деревни Бадряш. Здесь бились отряды Колчина против белых. Он жил в доме Магсума муллы. Ему помогали Максум мулла и Хади хэзрэт. Он не забыл помощи обоих и подарил им коня.

                                             Голодный 1921 год.

    Всемирный голод 1921 года не обошел и деревню Бадряш. Люди от голода ели собак и кошек, но многие умирали. Поэтому в 1921 году в доме Камаш бая открыли детский дом. Там жили около 250 детей из многих других окрестных деревень.

                                         Великая Отечественная Война.

    В войну 1941-1945 годов из деревни Бадряш на фронт ушли 137 человек. 74 из них погибли на поле боя, пропали без вести, 63 вернулись живыми, некоторые с ранами.                                             

                                        Образование колхоза.

    Колхоз в деревне Бадряш начал создаваться в 1928 году. До этого существовала такая организация как эконом совет. Эта организация объединяла 11 деревень: Кисак-Каин, Колмак, Кичикир, Бадряш, Султый, Ямбарисово, Тартар, Кызыл-яр, Актау, Урдяк, Айбуляк. В то время, что объединить колхоз нужно было 15-17 хозяйств. В Бадряше для вступления в колхоз подали заявления 17 хозяйств. Но население не были готовы к этому, и первый колхоз распался. В полную мощь колхозы образовались в 1930 году. В первое время в колхозе не было никаких планов. Весь урожай разделили поровну между семнадцатью хозяйствами. Колхозу дали название «Ирек». С 1932-1937 годов председателем был Хакимов Фатих.

    В колхоз первый трактор привезли в 1930 году. В 1944 году колхоз переименовали «Двадцатипятилетие Башкортостана».

    В 1951 году деревня Бадряш объединяется с деревней Тартар в колхоз «Яна юл».

    В 1959 годы колхозы укрупняются, туда входят: Янбарис, Кисак-Каин, Кызыльяр, Урдэк и Бадряш и колхозу дается имя «Сталин».

    В 1962 году деревня электрифицирована.

Стройка КГРЭС.

     В 1966 году начинается великая стройка Кармановской ГРЭС. Население деревень Бадряш, Урдэк, Кызыльяр в связи с затоплением этих местностей должны были переселиться в Прогресс, Уртаул и Кисак-Каин. 

 

 

 

Янбарис

 

 В деревне Янбарис при реке Бадряш жили башкиры, владельцы земель Янбарисовой тюбы Уранской волости, и тептяри из ясачных татар, принятые ими по договору вотчинников между 1659-1661 годами. По итогам ревизий до 70-х годов XIX века в Янбарисе жили башкиры и татары.

В 1842 году в хозяйстве башкир на 182 человека было засеяно 390 пудов озимого и 720 пудов ярового хлеба (на каждого по 6,1 пуда). Имелись две мельницы. Люди занимались животноводством, а также промыслами. На протяжении XIX века действовала мечеть

Известные люди

Садыков Ингель Назипович – 10-­кратный чемпион России, 8-­кратный чемпион мира, 5-­кратный чемпион Европы по гиревому спорту среди ветеранов. В 2011 году на Первых Всемирных Олимпийских играх мастеров гиревого спорта в своей весо­возрастной категории завоевал 3 золотые и 2 серебряные медали.

 

 

 

Прогресс

 

История поселка Прогресс.

В сентябре 1952 года спецстрой МВД начал строительство объектов для Башнефть. По Московскому гиппроектору им здесь разрешили строительство. Спецстрой МВД обратился в колхоз «Яна Юл» (Новый путь), председателем которого был Габдуллин Гариф. Земельный вопрос был разрешен Москвой. Заложено было шесть бараков для жилья. В том же 1952 году были заложены магазин и пекарня, где сейчас МСО, там были заложены три рельсовые склады и пожарные водоемы, депо, цех пилорамы. Возглавлял строительство лейтенант Обарнев, главным инженером был Мавсесян Н.С.

В 1953 году были заложены ещё 4 дома 8 квартирных, 3 дощатых, клуб, столовая. Первые эти объекты строили заключенные. В апреле 1953 года заключенных распустили, на их место прибыли батальон военнопленных. Они продолжали строительство.

В октябре 1953 года строительная организация была реорганизована и передана в Янаульский Баштехснаб.

В конце 1953 года здесь образовался Башсельхозстрой, возглавлял ею Оденцов Н.Н. В 1954 году эта организация была ликвидирована и стройка была передана Башстрою СУ-2. Южная часть поселка была в распоряжении СУ-2, а северная была передана Байгузинский МТС, директором которого был Фазалов Баки Тагирович, директором СУ-2 был Виков К.В. При СУ-2 в 1955 году в поселке была открыта начальная школа. Первым директором была Тертиченко (Волкова) Н.И. В 1959 году СУ-2  переехала в Янаул, а МТС был реорганизован и северная часть поселка была передана профтехобразованию и образован УМСХ-10, а позже был переименован в СПГУ-25, а теперь это ПУ-101. Южная часть поселка была передана в 1959 году в распоряжение Межрайонной строительной организации. Председателем МСО первым был Шайхиев.

С приездом рабочих и служащих, количество учащихся стало увеличиваться. При начальных классах школы Новостройки были в 1960 году открыты старшие, т.е. открыли филиал при Бадряшевской 8-летней школе. С 1967 года поселку дали название «Прогресс» и школа стала самостоятельной Прогресской восьмилетней школой. А с 1970-1971 учебного года стала именоваться Прогресской средней школой.

 

 

 

Тартар

 

Название деревни Тартар происходит от слова тартар (тартай), что означает дергач, дергун, коростель. В 1795 году в 24-дворном поселении проживало 119 человек.VII ревизия показала здесь 184 человека и 25 домов. 219 человек при 27 дворах зафиксировали в 1834 году. К 1920 году численность тартаровцев уменьшилась до 299 человек. Жители Тартара – башкиры-вотчинники. Представители других этносов ни одной ревизией и переписью здесь не зафиксированы.

В 1842 году на 219 башкир засеяли 720 пудов озимого и 824 пуда ярового хлеба. На каждый из 50 дворов приходилось лошадей по 1,7, коров – по 1,9, овец – по 1,6, коз – по 2,2. Отдельным хозяйствам принадлежало по 26 ульев и 16 бортей. В XIX столетии были известны мечеть и школа при ней.

 

 

 

Кисак-Каин

 

.Тыуған ер, тыуған йорт, тыуған ауыл, Ватан – йәнгә яҡын, иң йылы һүҙҙәр.

Тыуған ил беҙҙең бөтәбеҙ өсөн дә сәңгелдәктән, атай-әсәй тупһаһынан, ауыл янындағы туғайҙан, урамда үҫеп ултырыусы ҡайындан, баҫыуҙарҙа йыр һуҙыусы турғайҙарҙан башлана. Тыуған йорт, ауыл, район, республика. Йылдар үткән һайын Ватан төшөнсәһе ана шулай киңәйә бара.

Хәҙерге Яңауыл районы территорияһы элек Уран һәм Урман- Гәрәй олоҫо башҡорттарыныҡы булған.

1866 йылдан башлап аҫта һаналып киткән (подземельные волости) Яңауыл һәм Ҡыҙылъяр ауылдарына әйләнгәндәр. Айсыуаҡ исемле уран кешеһенең ҡалтағайҙар менән Ҡазан һәм Мәскәүгә барыуы билдәле һәм унан башҡорттарҙың Рәсәй дәүләтенә ҡабул ителеүе тураһында ҡайын туйыҙына яҙылған грамота алып ҡайта. Уран олоҫона ингән ауылдар исемлеге:

1. Ҡарман 15. Булат –Йылға

2.Ҡарман- Аҡтау 16. Яңы – уртауыл

3. Шишмә 17. Вәрәш

4.Саңғакүл 18. Эткенә

5.Ҡом 19.Яңауыл

6.Урҙәк 20.Яңғыҙнарат

7.Бәҙрәш 21.Ташйылға

8.Бәҙрәш-Аҡтау 22.Йөбанай

9.Киҫәк – Ҡайын 23.Исәмбәт

10.Ҡыҙыл Яр 24.Аҡылбай

11.Янбарыс 25. Туртиҡ

12.Кесеҡыр 26.Ушия Тау

13.Көйөк 27. Вәрәшбаш

14.Исхаҡ

Типтәр һәм башҡорт – типтәр ауылдары Уран олусы территорияһында барлыҡҡа килгән. Артабан татар ауылы булып киткән типтәр ауылдары:

Ҡомалаҡ

Иҫке Ҡоҙаш

Ямаҙы

Гөтбөр

Ураҡай

Урман – Гәрәй олусына ингән башҡорт ауылдары (1989й. перепись):

Ҡыҙыл Яр Түбәндәге Сат

Алдар Юғары Сат

Яңы Алдар-184б. Байдар

Мәсәғүт Ҡуш Имән

Ямаҙы Һандуғас

Сәлих Асауҙыбаш-288 б.

Йүгәмәш Тау ауылы

Киҫәк-Ҡайын-429 б.

Яңауыл районы ауылдары халҡы төнъяҡ-көнбайыш диалектының танып һөйләшендә аралаша (Иҫтәк ауылы).

1) (ҡ), (т) өндәренә башланған һүҙҙәрҙең беренсе ижегендә башҡорт әҙәби телендәгесә яҙыла:

Кәбән-кибән

Кәштә-киштә

Кәрәк-кирәк

2) Бойороҡ һөйкәлешенең күплектәге икенсе заты (ң) формаһында ҡыҫҡа варианты ҡулланыла.

Барығыҙ-барың китегеҙ-китең

Килегеҙ-килең ҡайтығыҙ-ҡайтың

3) (ҫ) урынына (ч) өнө ҡулланыла:

Ҡысҡа-ҡысҡа

Сәй-чәй

Сығыу-чығыу

4) Ҡылымдар башҡортса әйтелә: бармайым, килмәйем, ҡайтмайым һ.б.

5) (һ) өнө урынына (с) өнө ҡулланыла, йәки (һ) өнө төшөп ҡалыусан.

Һаман-аман Һағылаҡ-сағыҙаҡ

Һәйбәт-әйбәт Һигеҙ- сигеҙ

Кисәк-Ҡайын ауылы тарихы.

Бәҙрәшбаш йылғаһы буйына урынлашҡан ауылды 18-19 быуаттарҙа Ҡайын-Киҫәк тип йөрөткәндәр. Риүәйәттәргә ҡараҡнда, элек был урындарҙа тотош урман булған тип һөйләйҙәр. Ауылға нигеҙ һалыусыла, ағастары киҫеп, төҙөлөш өсөн урын таҙартҡан. Кешеләрҙең береһе йәшен атып ауҙарған ҡайын киҫәген күрә. «Ҡайын – Кисәк» исеме бына шунан килә лә инде. Ауылға ҡасан нигеҙ һалыныу тураһында документтар юҡ, иң беренсе архив мәғлүмәттәре 1780 йылға ҡарай. Уран өйәҙе башҡорттарынң элекке яҙмаларына ҡарағанда, 1780-се йылдың 14 июлендә урыҫ крәстиәндәренә бүлеп бирелгән ерҙәр исемлегендә Ҡайын-Киҫәк ауылы ла була. Ошо ауылдан Өмөтҡол Иҫәнғолов тигән кеше ҡатнашлығында төҙөлгән актта, Беж, Бисәп, Уҫа, Әмнәш йылғалары буйындағы ерҙәре 30 йылға 10 һум менән арендаға биргәндәр. Ерҙе арендаға алыусылар балыҡ, йәнлек тоторға, ҡомалаҡ йыйырға, әгәр мышы йәки ҡарағасты ғына киҫергә рөхсәт ителгән.

Статистика мәғлүмәттәре буйынса 1795 йылда 26 йортло ауылда 141 башҡорт-вотчинник йәшәгән.1920 йылдаға иҫәпләү буйынса халыҡ һаны 620 кеше булып китә. 1842 йылда 283 кешегә 2441 бот ашлыҡ сәселгән. 1 кешегә – 7,6 бот ашлыҡ тура килгән.

Ауылда тегермән була. 126 ат, 140 баш һыйыр, 73 баш һарыҡ була. Халыҡ урман хужалығы, солоҡсолоҡ менән шөгөлләнгән.

Баш күтәреүҙә ҡатнашҡан башҡорттар.

Ауылда шулай уҡ мәсет һәм мәктәп була. Пугачев воосстаниеһында Киҫәк-Ҡайын ауылы башҡорттары ла әүеҙемҡатнаша.1774 йылның амртында С. Юлаев отрядында был ауылдан бик күп баш күтәреүселәр: Әбдикәй Ишмурзин, Мөхәмәтшәрип Вәисов, Хәлил Бисакин, Хишрәф Ширүммәтов, Әхмәр Ҡарашабаев, Күләй Ҡаракүҙев, МӘргән Абдалов, Таймас Тачин, Арыҫланбәк, Мөслимов, Сәлим Бисакин, Рафик Бурағолов, Шәрип Япаров, Әлмөхәмәт Ҡаракүҙев, Кинйәғол Ибраев тигән кешеләр ҡатнашҡан.

Батырша етәкселегендә фетнәһендә ҡатнашыунан һуң, Екатерина II: был башҡорт халҡы ниндәй бик ирекле халыҡ һуң ул? – тигән һорауға яуап эҙләгән.

Иҙге мәсет.

1780 йылда башҡорт ауылдарында тимерлектәрҙе (ҡорал эшләмәһендәр өсөн) ябыу һәм мәсеттәр төҙөү тураһында Указ сығара. Ә Киҫәк-Ҡайында мәсет Указға ҡәҙәр әллә ҡасан булған була. Ул ҙур, ике ҡатлы, ныҡ булған һәм 1954 йылға ҡәҙәр торған, әммә ул ваҡытта инде Сталин исемендәге

Колхоз идараһы булып хеҙмәт иткән. Мәсеттә мәҙрәсә булған. Уның тураһында бик ҡыҙыҡлы риүәйәт һаҡланған. Киҫәк-Ҡайында ике ҙур янғын булған һәм уларҙың икеһендә лә мәсет иҫән ҡалған.

1910 йылда. Икенсе янғын ваҡытында, ярты ауыл янып бөткән, ә ут, мәсет урынлашҡан Ябарыҫ ауылынан килһә лә, бик юғары манаралы а4ас мәсетте урап үткән.ъ

Граждандар һуғышы ваҡытында мсеттең баҙына снаряд эләккән һәм шартламаған. «Ул шундай ҙур, беҙ уның менән бәләкәй саҡта уйнай торғайныҡ. Һәм был Аллаһы тәғәләнең изге йортонда хатта снарядтар ҙа шартламай тигән һүҙҙәр өсөн нигеҙ булып тора»- тип хәтерләй ауыл ҡарттары.

Ауылдың бик боронғо икәнлеген Кисәк-Ҡайын ауылында 5 зират булыу факты ла һөйләй. Бөгөнгөһө иҫке зират урынында урынлашҡан.

Киҫәк-Ҡайында элек-электән ер биләүсе башҡорттар йәшәгән, ә күрше ауылдарҙа типтәрҙәр, йәғни ситтән килгән кешеләр йәшәгән. Башҡорт ер биләүселәре уларҙы үҙ ерҙәрендә билдәле шарттарҙа «припущенник» сифатында индергәндәр. Килгән халыҡтыңбиләмәсе хоҡуҡтары булмаған. Ата-бабаларыбыҙҙың ниндәй милләтен икәнен белеү өсөн, уларҙың исемдәренә лә күҙ һалыу етә. Әйтәйек, «Кинйә»- саф башҡорт исеме (ул «кесе ул» тигәнде аңлата), нәселдә лә бар. Мәҫәлән: Кинйәғол, Кинйәбулат, Кинйәбай, һ. б. бик күп төрлө исемдәр. Һүҫ ыңғайы шуны ла әйтеп китергә кәрәк, Салауат отрядындағы 14 башҡорт баш күтәреүсе араһында Киҫәк-Ҡайындан Кинйәғол Ибраев та булған.

Беҙҙең ата-бабаларыбыҙ бик зирәк булғандар. Улар ауылды бына нисек итеп һалғандар: крамдар киң, тигеҙ. Һәрбер алты йорт һайын йылғаға бара торған тыҡрыҡ булған. Беҙҙең ата-бабаларыбыҙ ауыл көтөүен Күрше Ҡарман ауылы баҫыуына ҡыуа торған булған, 2,5 км оҙонлоғондағы көтөү юлы ике яҡтан да кәртәләп алынған булған. Һәр бер ихата үҙенең участогын тәртиптә һаҡлаған. Тәртип һаҡларға иренгәнде хөкөм иткәндәр. Барынан да йышыраҡ ҡамсы менән һуҡтырғандәр. Ауылда ике ҡатлы орлоҡ склады булған, уны «магажи» (күрәһең, «магазин» һүҙенәндер) тип атағандар. Унда игендең һаҡлыҡ фонды тупланған. Был складтың икенсе ҡатына менә торған күпер булған, унан егеүле аттар күтәрелгән, шулай уҡ бушатыу механизмдары ла уйланылған булған. Улар бына ошолай йәшәгән.

Асыҡлау өсөг тағы ла ауылдың муллаҡы Хафизетдиндың тарихын һөйләп үтәйек.1915-1916 йылдарҙа ул Мәҡҡәлә булған һәм хаж ҡылған, шунан һуң уны “Хажи мулла” тип йөрйтөтә башлағандар. Ул нисек итеп Сөғуд Ғәрәбстанына барған да, бының өсөн уға нисә йыл кәрәк булған-был хаҡта бер ниндәй ҙә мәғлүмәттәр юҡ. Ауылдаштар тураһында, бына улар ниндәй тәүәккәл булғандар тип әйиәһе генә ҡала.

Киҫәк-Ҡайын ауылы Яңауыл районының көнбайыш яғында урынлашҡан һөм был тирәләрҙә иң күптәнге ауылдарҙың береһе булып һанала. Киҫәк-Ҡайын ауылының ҡаян килеп сығыуы тураһындағы беҙҙең көндәргә саҡлы һаҡланмаған. Әммә шуныһы билдәһе: Яңауыл һәм Киҫәк-Ҡайын ауылдары араһында бер ауыл барлыҡҡа килгән. Уға Урта ауыл тип исем ҡушҡандар

1542 йылда Бәҙәрәш айылы төҙөлә башлай. Унда кешеләр Урта ауылдан да күсеп килә башлайҙар. Шулай булғас, Киҫәк-Ҡайын ауылы бынан 450-500 йылдар элек төҙөлгән һәм йәшәй башлаған. Киҫәк-Ҡайынға килгән кешеләр күп ерҙәрҙә яңы ауылдар төҙөп йәшәй башлағандар .Тирә яҡта Туртиҡ, Байсар, Ҡарман ауылдары барлыҡҡа килгән.

1917 йылғы революция ауыл тормошоша үҙгәрештәр индерә. Ер крәстиәндәргә бүлеп бирелә. Байҙар һөргөнгә ебәрәләр. Әҙ ерле хәлһеҙ крәстиәндәр иле икмәк менән туйындыра алмайҙар. Йәш Совет хөкүмәте яңы экономик политикаға (сәйәсәткә) күсә. Ауылда халыҡ тағы ике төрлөгә айырыла: ярлылыр һәм кулактар. Был ваҡыттарҙа Йәш Совет производствоһының яйға һалынып килгән сағы.

Халыҡҡа сәнәғәт тауҙары етешмәй: материя, тоҙ, керосин, һабын, шырпы кеүек беренсе кәрәк-яраҡ әйберҙәр ҙә булмай. Шулай булыуына ҡарамаҫтан, Совет хөкүмәтехалыҡтыуҡытыу хәстәрен дә кәрә башлай. 1919-1920 йылдарҙа мәктәп ойошторола.

Беренсе уҡытыусылар ситтән ебәрелә. Беренсе мәктәп Малик мулла йортона урынлаша. Уҡытыусылар: Шәрипов Ғәденйән, Шакиров Ҙакирҙар халыҡ һорауы буйынса балаларға яңы уҡыу предметтары менән бергә дин фәндәрен дә уҡыталар. 1929 йылда мәктәп өсөн беренсе ликбез һалына. Ул ваҡытта уҡытыусылар Фәтхи һәм Иммәтов Ғилмиләр булалар.

1927-28 йылдарҙа беренсе клуб асыла. Ул ауылдан киткән Әхкәмәлетдин (хәҙерге Әхкәмов Муллый бабайҙың атаһы) йортона урынлаша. Унда йәштәр дингә, уразаға ҡаршы пьеса ҡуялар. Унда ҡатнашыусылар: Назар, Миншин Ғәҙекәй, Хәлиуллин Талип, Шарынин Шәғәли, Вәлиев Мөхәмәтйән, Исмәғилев Йософ, ҡыҙҙар уйынға ҡатнашмайҙар.1929 йылда клуб ликбез мәктәбенә күсерелә. 1930 йылда мәктәп тә, клуб таХажи мула йортона күсәләр. 1929 йылда ҡатын-ҡыҙҙарын Һидия апай беренсе булып сәхнәгә сыға һәм унан күреп, башҡа ҡатын – ҡыҙҙар ҙа ҡатнаша башлайҙар.

Был ваҡытта клуб эштәрен уҡытыусылар ойоштора. Беренсебулып уҡытыусыларҙан Татарстандың Саллы ҡалаһыннан килгән Ғата ағай менән Рауҙа апайҙар булалар. 1932 йылдан 1945 йылға ҡәҙәр клуб Низамов Зиәҡай йортона урынлаша. Был ваҡытта китаптар Яңауылдан алып ҡайтыла һәм кмре илтеп бирелә. Клубҡа яуаплы кешеләр-комсомолдар Шәйхетдинов Рәхим һәм Әхкәмов Муллый булалар.

1929 йылда комсомол ойошмаһы төҙөлә. Комсомолға 9 кеше инә . Сектетарь булып Хөснөтдинов Әмир һайланаю 1931 йылда Х. Әмир комсомол путевкаһы менән моторҙар төҙөү заводына специалистлар хәҙерләү мәктәбенә уҡырға китә. Комсомол секртетаре булыпкоммунист Минһажев Рәхимйән ҡала.

1929 йылда беренсе колхоздар ойошторола башлай. Колхозлашыу ауылда ауылда бик күп ҡаршылыҡтарға осрай. Колхозға беренсе 12 хужалыҡ берләшә, шул иҫәптән бай булыуына ҡарамастан Фәтҡуллин Ғилмулла колхозға инә. Кулактар колхозға инеүселәргә аяҡ һалалар, ҡурҡыталар. Хатта Мәжитов Мөҡим үҙенең улы менән Насыртдинов һәм Фәтҡуллин Ғилмулланы үҙҙәренә саҡыртып эсерәләр һәм туҡмайҙар. Ғилмулла ҡасып ҡотола, ә Балағытдинде йыртҡыстарса үлтерәләр. Мөҡим һәм уның улы ҡулға алыналар һәм тейешле язаны алалар.

1933 йылда ауылға ауылға беренсе рактор ҡайта. Ул кескәй генә тәгәрмәсле «Фордзон» тракторы була һәм ауыл халҡы өсөн ҡурҡыныс та булып күренә. Беренсе трактористар Әхкәмов Муллый, Шәйхетдинов Рәхимйәндр булалар.

1935 йылда беренсе Совет магазиныасыла. Ул колхоз кладовойына урнаштырыла һәм унда һатыу эшен Нурисламов Тимершаға тапшыралар. Ундағы тауарҙар: шырпы, араҡы, кәнфит, тәмәке һәм һабын менән генә сикләнә. Ул да һәр ваҡыт булмай. Кейем өсөн материалды халыҡ үҙҙәре эрләп һуҡҡандар. 1939 йылда беренсе магазинһалына һәм һатыусы итеп Хәлиуллин Талип билдәләнә. Ошо йылдарҙа материалдар ҙа ҡайтҡалай башлай.

1941 йылда бөйөк Ватан һуғышы башланғас, ауыл Советынан һуғышҡа 576 кеше китә. Уларҙың 338 һуғыш ҡырында һәләк булып ҡала. Ҡалғандары орден һәм миҙалдар менән бүләкләнеп, һау-сәләмәт, ҡайһыһы яралар менән йәки инвалид булып ҡайталар.

Күперҙәр һалыусы сапер Имаметдинов Мәғсүм Имаметдин улына ү үҙе үлгәндән һуң , Советтар Союзы Геройы исеме бирелә.

1949 йылда ауылда элекке клуб, йяғни Низамов Зиязетдин йортон һүтеп, яңы клуб һалалар. Һуғыштан һуң ауыл хужалығын аяҡҡа баҫтырыу менән бер рәттән мәҙәниәт-көнкүреш шарттары ла киҫкен яҡшырыуға табан бара.

1955 йылда яңы клуб һалына. 1973 йылда Киҫәк-Ҡайын ауыл мәҙәниәт йорто тип йөрөтөлә башлай. Киҫәк-Ҡайын сәхнә һөйөүселәре районда конкурстарҙа ҡатнашып, күп тапҡырҙар_һәм _ урындарҙы яулап алалар. Улар һәрваҡыт ҙур сәхнә әҫәрҙәрен ҡуйыуҙары менәндан ҡаҙаналар. Мәҫәлән, «Ҡара йөҙҙәр», «Сатҡылар», «Ай тотолған төндә», «Фәйзи», «Тамырҙар», «Нәркәс», «Аҡҡош йыры», «Әсәйемдең аҡ күлдәге», «Алтын бишек» һ.б. 1973 йылда «Аҡҡош йыры» менән республика смотрында ҡатнашып Борайда уңышлы ғына сығыш яһанылар.

Киҫәк-Ҡайындыңбөгөнгөһө.

1989 Киҫәк-Ҡайын ауылында яңы ике ҡатлы мәҙәниәт йорто һалынды. Залда 300 кеше һыйырлыҡ улрын, зурфойе, бихисап күп бүлмәләр, ҙур бейеү залы бар, ә икенсе ҡатта ауылкитапханаһы бар. Ауыл Советы ҡарамағанда өс ауыл: Киҫәк-Ҡайын, Тар-Тар, Янбарыҫ ауылдары, Киҫәк-Ҡайын төп дөйөм белем биреү мәктәбе, Прогресс урта белем биреә мәктәбе, Прогресс участок больницасы, ПУ-101, Киҫәк-Ҡайын фельдшерлыҡ пункты, колхоз идараһыйорто, ике шәхси, бер сельпо магазины бар. Ауылда ял итеү үсүн, шулай уҡ Бөйөк Ватан һуғышында һәләк булғандар өсөн обелиск ҡуйылған Еңеү паркы булдырылды. Был парк территорияһын шулай уҡ Бөйөк Ватан һуғышында һәләк булғандар өсөн обелиск ҡуйылған Еңеү паркы булдырылды. Был парк территорияһында уҡыусы балалар ҡарап, таҙартып торалар. Ауыл Советы территорияһында йәшәүсе бөтә халыҡ та газета-журналдар алдыра, Прогресс һәм Киҫәк-Ҡайын мәҙәниәт йорттарында, мәктәптә китапханәләр эшлә.1991 елда тирә-яҡҡа йәм өҫтәп, ауылдың йөҙөн тағы ла күркәмләндереп ҙур мәсет төҙөлдө. Һәр аҙнала йома көндө ауыл ҡарттары мәсеткә йыйылып, намаз уҡый. Көн һайын ишетелгән азан моңо күңелдәргә үтеп инеп йөрәктәргә иман нурҙары тула. Мәсеттә төрлө дини байрамдар уҙҙырыла, ҡорбан салына һәм яңы тыуған сабыйҙарға исем ҡушыла, яңы өйләнешкән йәштәргә никах уҡыла.

Ауылда Еңеү урамында параллель тағы ла бер урам барлыҡҡа килде. Ул урамда ауылдан 2 км алыҫлыҡта урынлашҡан Нефтекама теплицаһы эшселәре өсөн яңы таш йорттар ҡалҡып сыҡты.

Ауылды төҙөклөндереү, йәмләндереү, колхозды алға ебәреү өсөн бөтә көстәрен һалып эшләгән «Ленин юлы» колхозы рәистәре:

Зарипов Әхмәтнур, Нуриев Фәнис Мәғруфович, Насыров Зәки Ильяс улы, Зифил Заһир уулы Фәрхетдинов, Валерий Фаритович Хәйдәршиннар тарафынан эшләнә.Шулай уҡ ауылдың йыр-моңға, ғашиҡ йәштәре лә, эшсән, тырыш халҡы ла, халыҡтың ышанысын яулаған аҡһаҡалдар ҙа ауылды тағы ла тырышыбыраҡ эшләйҙәр, күңелле ял итәләр, гөрләшеп, янып йәшәйҙәр.

Ауыл Советы территорияһында бөтәһе 676 кеше йәшәй.

 

Известные люди

  • В восстании Е. И. Пугачева активно участвовали жители д.Кисак-Каин. В марте 1774г. в отряде Салавата Юлаева находились повстанцы: Абдикей Ишмурзин, Мухамметьшарип Веисов, Халил Бисакин, Хишраф Ширумметов, Ахмар Карашабаев, Кулей Каракузов, Марган Абдалов, Таймас Тайчин, Арасланбек Муслюмов, Салим Бисакин, Рафик Бурагулов, Шарып Япаров, Альмухаммет Каракузов, Кинжагул Ибраев.
  • Родина татарской поэтессы Назибы Сафиной (род. 1949)